Sa Lam Hla Thu

          Sa lam hla țhu hi Sa lu lam zai hrang hrang zinga pakhat a ni a. Sa lu lam zai hi Mizo hla upa pawl tak niin, eng hun ațanga rawn irh chhuak nge a nih ang tih sawi theih a ni tawh lo. Amaherawhchu, Rûn leh Țiau inkar an awm lai vela chhuak niin a rin theih.

          Sa lu lam zai hi Mizo hla hmasa pawl hlado te nen an chhuah hun a inang khat rengin a rinawm a, Sa lu lam zai hi tlema a tlai hret a nih pawhin a tlaina a tam viauin a rinawm loh. Mizo pi leh pute Rûn kam leh Thantlang vela an awm lai hian ramsa tihhlum an ching viau tawh a. Chutia ramsa an tihhlum țhin ațang chuan Hlado hi a lo chhuak a. Chutianga ramsa an tihhlum chu a lu inah an ai a, zu nen hlim takin an lawm a. Chung huna sak tur hla chu 'Sa lu lam zai' vuah a ni ta a ni.

          Mizo pi leh pute Thantlang an awm lai vela ramsa an tihhluma an sa lam zai pakhatah pawh,

Khisa tûk chhuak chhumpui zing hnuaiah,
A ki riu riau, riang lo thlawh nan a țha e,

tih hi a ni a. Heta țanga lo lang chu hmanraw țha an la nei lo va. An sakhi tihhlum ki pawh an tan chuan hlo thlawhna hmanrua țha tak a la ni ngei a ni tih hi a ni. Hetih hun lai vel hi kum 1350-1450 bawr vel a nih a rinawm

          Sa lu lam zai hi Thantlang an awm lai velin an nei tawh rinawm mah se, a tam zawk hi chu Lentlang an thlen hnua chhuak a tam tih an hla chham chhuah dan ațangin a hriat theih. Lentlang leh Țiau inkar vela an awm lai hian indo leh inthah an ching tawh a, chu huan Bawh hla a rawn hring chhuak a. A tir lamah Bawh hla leh Hlado hi an neih hrang chiah lo a nih a rinawm a. Mahse, hun a lo kal deuh a, Bawh hla leh hlado pawh an thliar hrang ta a ni.

           Mizo pi leh pute Sa lu lam zai hrang hrang neih zinga a chhuak hnuhnung ber sa lam hla țhu hi kawng hrang hrangin i han belchiang dawn ila.

          Sa lam hla țhu hi sa lu lam zai zinga a chhuak hnuhnug ber a nih angin, a chhuah kum pawh a dang ai chuan a tlai bik hle a. Thlang tlak hnua chhuak nia sawi țhin niin, kum zabi 18-na vel laia chhuak a nih a rinawm a ni.

          Sa lam hla țhu lo chhuah dan chu- Luseiho thlang tlak vel lai hian Hualhang lal Hratlianga Dulzâwl khua (tûna Farkawn) kan tihah hian Hnamte mi, pasalțha leh hla phuah thiam tak mai Rokhawliana a awm a. Ani hian fapa sa kap thei tak Thanglûnga a nei a. Thanglûnga hu farkawm ramah sial/ram sialin (Tumpang) a si hlum a. A fapa si hlumtu ram sial chu Rokhawliana chuan a va kap hlum ve leh ngat a, a lu chu a ai ta a.

           A ram sial lu aih ni chuan Rokhawliana chu a lung chhe hle mai a. A lawmpuitute tuibur al țheh pawh hmuam hlei thei lovin a țap a țap mai a. Chutia a pasal awm dan avang chuan a nupuiin a hau a, țap lova țhenrualte nen hlim taka zai ho turin a hrilh a. Rokhawliana țap pawh chu bangin, hla a phuah a, an zai ho ta zawk a ni.

          Heta Rokhawliana hla phuah selu aihnaa an sak hi Sa lam hla țhu an tih chu a ni a. Mahse, Sa lam hla țhu tam zawk hi hu Rokhawliana phuah ni lovin a hnuaah he hla thluk hmanga an phuah belh leh a nih a rinawm.

           Sa lam hla țhu zingah hian Rokhawliana phuah chu pali ni a ngaih theih a ni a. Chungte chu,

1. Sa Lam Hla Țhu Lung a fing Khuangtinhniangi
Nau ang țah bang aw i/a ti.

2. Țah luat puan ang bang ila,
Thangkhal/Tumpang lu zaiin awi i/ing.

3. Ka lam e dawhtling chungah,
A thi nghilh ni awm lo ve.

4. A thi nghilh ni awm lo ve,
Thanglûng nghilh ni awm lo ve.

          Heta Rokhawliana hla phuah bakah hian a hnua mi dang phuah belh pakua lai a awm a. R. L. Thanmawia'n 'Mizo Hla Hlui' tih bu-ah Rokhawliana hla phuah ni a ngaih theih pathum a tar lang a, chung bakah chuan mi dang phuah belh pasarih a rawn tar lang bawk. Mahse, ziaktu țhenkhat chuan Rokhawliana hla phuah bik hi pali lai an tar lan bakah, mi dang phuah belh pawh pakua lai tar lang an awm bawk. 'Mizo hla hlui' bua chuang bak hla dang pahnihte chu,

1. Hmunin zâwl chhuah keimahni.
Lâmkîl zawl chhuah keimahni.

2. Kan hmunin chuailêm thla maw.
Kan lâm zâwl chuai lem thla maw.







Bibliography :


Hrang\hiauva, Lalchungnunga. Mizo Chanchin. Aizawl : C. Chhuanvawra. 1928.

Thanmawia, R.L. Mizo Hla Hlui. Aizawl : Gilzom Offset. 2012